ရာဇကုမာ ေကျာက်စာ ေလာက်သိပ်မထင်ရှားတဲ့ ကျန်စစ်သားမင်းရဲ့ ြမကန်မွန် ေကျာက်စာမှာ ေရကန်အမည် ကို မဟာနိဗ္ဗာန် လက်ဆုယ်ခိရိယ် (လက်ဆုယ်ခိရိယ် စာလံုးေပါင်းမှားေနတာမဟုတ်ပါ မူရင်းကိုက ဒီအတိုင်း ) လို့ေတွ့ရတာ အေစာဆံုး ြမန်မာ အက္ခရာလို့ ေြပာပါတယ် ။
ြမန်မာစကား နဲ့ ြမန်မာစာ-ကို ေရာေရာေထွးေထွး သံုးေနြကတာလည်း ေတွ့ရပါတယ်။ အမှတ်တမဲ့ ဆိုရင်ေတာ့ အတူတူပဲလို့ထင်ရေပမယ့် တကယ်ေတာ့ ြမန်မာစကားနဲ့ ြမန်မာစာ-ဟာ မတူပါဘူး။
ခရစ်နှစ်ဦးပိုင်းေလာက်မှာ အိန္ဒိယနိုင်ငံသားေတွ အေရှ့ေတာင်အာရှကို သေဘင်္ာြကီးေတွနဲ့ ရွက်လွင့်လာ ရာမှ ဗုဒ္ဓဘာသာ၊ ဟိန္ဒူဘာသာ၊ အက္ခရာ၊ နီတိကျမ်း၊ ဓမ္မသတ်ကျမ်း စတဲ့ ယဉ်ေကျးမှုေတွပါလာြပီး အေရှ့ေတာင်အာရှ နိုင်ငံေတွမှာ ထွန်းကားတာပါ။ အဲဒီအက္ခရာဟာ
အဂင်္လိပ်စာမတတ်သူက ေရှ့တန်းမေရာက်နိုင်။ မျက်နှာသာအေပးမခံရ။ ေနရာမရ။ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံအသီးသီးတွင်လည်း တိုင်းရင်းသား ဘာသာစကားနှင့် ကမ္ဘာသံုးဘာသာစာေပတို့အြကား အေရးပါမှုြခင်း ကွာဟသည့် ကိစ္စရှိနိုင်ပါသည်။ မည်သို့ြဖစ်ေစ
ြမန်မာ အက္ခရာ နှင့် ြမန်မာစာ အေရးအသားေပါ်ေပါက်ြဖစ်ထွန်းလာပံု ကို စူးစမ်းေလ့လာြကေသာ သုေတသီ အားလံုးက ြမန်မာ အက္ခရာ များဟာ ခရစ်ေတာ် မေပါ်မှီ BC – 500 မှ AD- 300 ေကျာ်အထိ India မှာ ထွန်းကားခဲ့တဲ့ ြဗာဟ္မီ အေရးအသား ကေနြမစ်ဖျားခံခဲ့တာလို့ လက်ခံြကပါတယ်။ အေစာဆံုးြမန်မာစာ အေရးအသားကို ပုဂံေခတ် AD-11-12 ရာစု မှာေတွ့ရြပီး ရာဇကုမာ ေကျာက်စာ ေရးထိုးခဲ့ချိန်ပင်ြဖစ်ပါတယ်။
ရာဇကုမာ ေကျာက်စာ ေလာက်သိပ်မထင်ရှားတဲ့ ကျန်စစ်သားမင်းရဲ့ ြမကန်မွန် ေကျာက်စာမှာ ေရကန်အမည် ကို မဟာနိဗ္ဗာန် လက်ဆုယ်ခိရိယ် (လက်ဆုယ်ခိရိယ် စာလံုးေပါင်းမှားေနတာမဟုတ်ပါ မူရင်းကိုက ဒီအတိုင်း ) လို့ေတွ့ရတာ အေစာဆံုး ြမန်မာ အက္ခရာလို့ ေြပာပါတယ် ။ ဒီထက် နှစ်ေပါင်း ၅၀ ေလာက်ေစာတဲ့ ေကျာက်စာေတွမှာ လဲ ြမန်မာ အက္ခရာ ေတွ ကိုေတွ့ရတဲ့ အတွက် ြမန်မာစာဟာ AD -11 ရာစုမှာေပါ်ေပါက်တယ် လို့ အခိုင်အမာေြပာနိုင်ပါတယ်။ ပျူစာ ထွန်းကားမှု ၊ မွန်ြမို့ြပ နိုင်ငံများ ထွန်းကားြခင်းတို့ဟာလဲ ပုဂံနိုင်ငံ ထွန်းကားမှုနဲ့ စပ်ဆက်ေနသလိုပါပဲ။ ပုဂံနိုင်ငံ ထွန်းကား သလို ြမန်မာစာ ဟာလဲ မွန်စာနဲ့ အတူ ထွန်းကားခဲ့ပါတယ်။ ဒါေပမယ့် မွန်စာ ကေနတိုးတက်ြဖစ်ထွန်းလာတာကိုေတာ့ တချို့ ကလက်မခံြကပါဘူး ။ ြဗာဟ္မီ အေရးအသား ကေန ပျူ ေရာ ၊ မွန် ေရာ ၊ ြမန်မာအက္ခရာ ေတွပါ ဆင်းသက်လာတာြဖစ်တဲ့ အတွက် ေတာ်ေတာ်များများဟာဆင်တူပါတယ်။
ြမန်မာစာကို တီထွင်ခဲ့သူေတွဟာ
သက္ကတ အေရးအသား၊ ပါဠိ အေရးအသား ၊ ပျူ အေရးအသား တို့ကေန ြမန်မာအက္ခရာ နှင့် အေရးအသားအတွက် လိုတာကို ယူြပီး မလိုတာကို ပယ်ခဲ့ြကပါတယ်။ ဋ ၊ ဌ ၊ ဍ တို့ကိုေတာ့ ြမန်မာစာ
အတွက် အသံုးမဝင် ေစေသာ်လည်း ပါဠိ စာေပ သင်ြကားဖို့ အခက်အခဲ မရှိေစရန် ထိုစာလံုးများ ကိုေတာ့ ထိမ်းထားခဲ့ပါတယ်။ ဒီေတာ့ ြမန်မာစာ ၊ ြမန်မာအက္ခရာ စာလံုးေတွဟာ ြဗာဟ္မီ အေရးအသား ကိုြမစ်ဖျားခံြပီး မွန် အက္ခရာ နှင့် ပံုစံတူကာ ပါဠိ ၊ သက္ကတ စာလံုးတို့နှင့် နှီးနွယ်ြပီး ြဖစ်ေပါ်လာတယ်လို့ ေြပာနိုင်ပါတယ်။
* ( ၁၂ ရာစု ေနာက်ပိုင်းမှာ မွန်စာတိမ်ေကာ သွားြပီး ြမန်မာြပည်ေအာက်ပိုင်းမှာေတာ့ဆက်လက် ရှင်သန်တယ်လို့ ဆိုပါတယ် ။ ဒါကို.. ြမန်မာြပည် ေအာက်ပိုင်းမှာ ရှိတဲ့ ြမို့အမည်ေတွကိုြကည့်ရင်သိနိုင်ပါတယ် …. ဥပမာ- ေမှာ်ဘီ …မွန်ဘာသာြဖင့် ြမစ်ေကွ့၊ အင်းစိန် = အစ္စိန = မွန်ဘာသာြဖင့် ဆင်အိုင် … ေတာ်ေတာ်ေလးများပါတယ် ကျွန်ေတာ် ဒီေလာက်ပဲ မှတ်မိတယ် … ေဒါက်တာသန်းထွန်းစာအုပ်ထဲမှာ ဖတ်ဖူးတာ စာအုပ်လဲရှာမေတွ့ေတာ့ဘူး စာအုပ်နာမည်လဲမမှတ်မိေတာ့လို့ပါ )
ပိဋကတ်ေတာ်စာများကို ြမန်မာများ လွယ်ကူစွာ ဖတ်ရှု့နိုင်ဖို့ အတွက် ရှင်အရဟံ နှင့် သီဟိုဌ် ရဟန်းေတာ်များ၏ နည်းေပးလမ်းြပ ကူညီမှုြဖင့် ြမန်မာအက္ခရာ စာလံုးများြဖစ်ေပါ်လာေအာင် တီထွင်ခဲ့ြပီး ြမန်မာစာဟာေရှးယခင်က ေကျာက်စာများအရ ဆိုရင် ေလးေထာင့်ပံုစံေရးသားခဲ့တယ်လို့ လဲ ဆိုြကပါတယ်။ ရာဇကုမာ ေကျာက်စာ ကို ေအာက်မှာြကည့်ပါ။ မွန် ြမန်မာအက္ခရာ သမိုင်း ေြပာင်းလဲပံု ကိုလဲ ေတွ့နိုင်ပါတယ် ။
ေနာက်ပိုင်း ေပစာများေရးတဲ့ ေခတ်ေရာက်ေတာ့ ေပစာေပါ်မှာ ေလးေထာင့်စာလံုးနဲ့ ေရးတဲ့ အခါ ေပစာများ ကွဲထွက်တာေြကာင့် အဝန်း အဝိုင်း ပံုေရးဆွဲရင်း ြမန်မာစာဟာ ခရာဝန်း ပံုစံေြပာင်းလဲလာတယ်လို့ ဆိုြကပါတယ်။ တစ်ချို့ ကလဲ ေနဝန်းလဝန်းပံု ကိုြကည့်ြပီးတီထွင် လာတာေြကာင့် ြမန်မာအက္ခရာ ေတွဟာ
အဝန်း အဝိုင်းပံု ြဖစ်ရတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ြမန်မာစာလံုးေတွကို အဖို အမ ဆိုြပီးခွဲြခားထားြပီး
ပ ဆင့် ( ပတ်ဆင့်) စာလံုးေတွမှာ အဖိုစာလံုးေပါ်အဖို စာလံုးမဆင့်ရတာ မထပ်ရတာ၊ အမ စာလံုးအေပါ်မှာ အမစာလံုး မဆင့်ရတာမထပ်ရတာ ေတွလဲရှိပါတယ်။
*( ဘယ်လို စာလံုးေတွ မှ ထပ်လို့ရလဲ ၊ ဆင့်လို့ ရသလဲ ကေတာ့ ကိုယ့်ဘာသာကိုယ်သာစဉ်းစားြကပါေတာ့ )
ြမန်မာစာလံုး စနစ်တကျ ေရးဆွဲပံု
A letter from BURMA စာအုပ် မှ ြမန်မာအက္ခရာ အသံထွက်ပံု
ြမန်မာ အက္ခရာ အဆင့်ဆင့် ေြပာင်းလဲလာပံုအား အက္ခရာ နှိုင်းယှဉ်ြပပံု
ပထမဆံုး ြမန်မာအက္ခရာ သင်ပုန်းြကီးကျမ်း ကိုေတာ့ ြမန်မာသက္ကရာဇ် ၁၂၃၅-၄၉ (AD-13) ရာစုအလယ် မှာ ဦးကျည်ေပွ့ ( ေခါ် ) ရှင်ဒိသာပါေမာက် က ေရးသားြပုစုခဲ့ပါတယ်။ ၁၇၇၄ ခုနှစ် မှာေတာ့
သံလျင်ြမို့ မှ ဗရင်ဂျီ ဖုန်းေတာ်ြကီး ပါကိုတိုး(Percoto) က ဗရင်ဂျီ ကျမ်းစာမှုများကို ေရာမ ြမို့သို့ ကူယူသွားခဲ့ရာ ေရာမြမို့ က ဗရင်ဂျီ သာသနာြပု အဖွဲ့ ကြမန်မာအက္ခရာများကို ေတွ့ရှိကာ သေဘာကျခဲ့တဲ့အတွက် ြမန်မာအက္ခရာကို မူတည်ြပီး ဂိတ်စပီလီ ( Guiseppe Expilly ) ဆိုသူ က ခဲစာလံုး တီထွင်ြပီး အဲဒီ ခဲစာလံုးေတွနဲ့ ပထမဆံုးေသာြမန်မာ သင်ပုန်းြကီး စာအုပ်ကို ရိုက်နှိပ်ခဲ့ပါတယ်။
၁၇၇၆ ခုနှစ် မှာရိုက်နှိပ်ခဲ့တဲ့ ြမန်မာ သင်ပုန်းြကီး စာအုပ်မှာ မှားယွင်းတာေတွရှိတဲ့ အတွက် ၁၇၈၇ မှာ ဘုန်းေတာ်ြကီး မင်ေတအာဇာ ( Mantey Azza ) ဒုတိယအြကိမ်ြမန်မာ သင်ပုန်းြကီး စာအုပ်ကို ရိုက်နှိပ်ခဲ့ြပန်ပါတယ်။
ကွန်ပျူတာမှာ အသံုးြပုနိုင်ခဲ့တဲ့ ပထမဆံုးေသာ ြမန်မာစာလံုး font ကိုေတာ့ လန်ဒန်မှ အေရှ့တိုင်း ပညာ ေလ့လာေရးတက္ကသိုလ် မှ ဂျွန်အိုကဲလ် ဆိုသူ က ၁၉၈၇ ခုနှစ်မှာ ( အင်းဝ ကွန်ပျူတာ ြမန်မာ စာလံုး font ) ကို တီထွင်ေရးဆွဲခဲ့ြပီး 1989 ၊ ေမလထုတ် လင်းေရာင်ြခည် Magazine အမှတ်-76 မှာ စတင်ြပီး အသံုးြပုနိုင်ခဲ့ပါတယ်။
*( Layout ချတာကို Adobe Page Maker ကို စတင်အသံုးခဲ့ြပုတယ် လို့ လဲ ြကားသိရပါတယ် အခုေနာက်ပိုင်းမှာေတာ့ - Adobe Indesign , CorelDraw တို့ QuarkExpress တို့ သံုးြပီး Layout ချေနြကပါြပီ )
ကိုးကားခဲ့ေသာ စာအုပ်စာတမ်းများ
- ြမန်မာအက္ခရာေရးသားနည်းစနစ် ( ဦးြမတ်ေကျာ် )
- ေပစာနှင့် ေပစာထုတ်ြကိုးေပါ်မှ ဆုေတာင်းများ ( ေရွှဘို မိမိြကီး )
- ဂရပ်ဖစ် အနုပညာ ( ဆန်နီညိမ်း )
- မွန်ြမန်မာ အက္ခရာ သမိုင်း ( ဦးသာြမတ်)
- ြမန်မာအဘိဓာန် ( ြမန်မာစာ အဖွဲ့ )
- TYPOGRAPHY ( Ambrois / Harris )
- A letter from BURMA ( Framcoise Boudignon )
0 comments:
Post a Comment